Przedsiębiorstwo o krytycznym znaczeniu (PKN): jak uzyskać status, nowe kryteria i rezerwacja 100% pracowników w 2026 roku

Autor artykułu: Philipp Orlov

Data aktualizacji: 04 grudnia 2025

Przedsiębiorstwa o krytycznym znaczeniu są fundamentem stabilności państwa w czasie wojny. To właśnie one zapewniają funkcjonowanie energetyki, obronności, transportu, opieki zdrowotnej, łączności, sektora rolnego oraz branży IT.
Status PKN daje firmom prawo do rezerwacji pracowników, potwierdza ich strategiczne znaczenie oraz ułatwia współpracę z organami państwowymi.
Jednak jego uzyskanie nie jest proste – wymagane są jasne wskaźniki ekonomiczne, brak zaległości podatkowych oraz zgodność z określonymi kryteriami.
W tym artykule szczegółowo wyjaśniam, kto może ubiegać się o status, jakie dokumenty są potrzebne, jakie błędy przedsiębiorstwa popełniają najczęściej i jak uniknąć utraty „krytyczności”.

Krytycznie ważne przedsiębiorstwa (dalej – KWPr) – to te, bez których gospodarka i bezpieczeństwo państwa nie mogą funkcjonować stabilnie. Do takich zaliczają się przedsiębiorstwa energetyki, obronności, transportu, medycyny, łączności, sektora rolnego i IT.

Status KWPr pozwala firmom rezerwować pracowników podlegających obowiązkowi wojskowemu, upraszcza współpracę z organami państwowymi oraz potwierdza strategiczną rolę biznesu w funkcjonowaniu kraju. Jednak uzyskanie tego statusu to nie tylko formalność – trzeba przejść cały „proces selekcji”. 

Jak dokładnie uzyskać ten status, kto może się o niego ubiegać, jakie dokumenty są potrzebne, co może być powodem jego cofnięcia, jak uniknąć typowych błędów oraz na jakie niuanse powinny zwracać uwagę przedsiębiorstwa, które już posiadają status KWPr – omówimy szczegółowo dalej w artykule. Jeśli po przeczytaniu pozostaną pytania – nie działaj po omacku. Kontakt z księgowym lub doradcą podatkowym pomoże dostosować rozwiązania do konkretnego biznesu i uniknąć nieprzyjemnych niespodzianek.

Kto może uzyskać status krytycznie ważnego przedsiębiorstwa

Taki status mogą uzyskać wyłącznie osoby prawne – przedsiębiorstwa, instytucje i organizacje, niezależnie od formy własności czy branży działalności, jeśli spełniają określone kryteria. 

• krytycznie ważne dla gospodarki;
• krytycznie ważne dla potrzeb Sił Zbrojnych Ukrainy oraz innych formacji wojskowych. Osobną kategorię stanowią firmy działające na potrzeby Sił Zbrojnych lub sektora obronnego – dla nich decyzję o przyznaniu statusu podejmuje Ministerstwo Obrony w ramach specjalnej procedury.

Indywidualni przedsiębiorcy (FOP) nie należą do tej kategorii. 

Podstawowe kryteria uzyskania statusu KWPr dla gospodarki

Od 2025 roku dla prywatnych firm obowiązuje jednolity wykaz kryteriów zgodnie z Rozporządzeniem KMU nr 76. Aby uzyskać status KWPr, przedsiębiorstwo musi spełniać dwa podstawowe warunki oraz co najmniej jedno kryterium dodatkowe.

1. Średnie wynagrodzenie pracowników za ostatni kwartał musi być nie niższe niż 2,5 minimalnego wynagrodzenia, czyli nie mniej niż 20 000 UAH w 2025 roku. 

Zgodnie z projektem ustawy nr 14000 ustalono, że minimalne wynagrodzenie w 2026 roku wyniesie 8 647 UAH, a zatem kryterium płacowe będzie równe co najmniej 21 617,50 UAH.

2. Brak zadłużenia w zakresie podatków do budżetu państwowego i lokalnego, a także składek na ubezpieczenia społeczne (ЄСВ).
   

Te dwa kryteria są obowiązkowe dla wszystkich prywatnych przedsiębiorstw, które składają dokumenty o nadanie statusu krytycznie ważnego. 

Dodatkowo należy spełnić co najmniej jedno z dodatkowych kryteriów opisanych w Rozporządzeniu KMU nr 76:

• 1,5 mln euro zapłaconych podatków i składek ЄСВ rocznie
• 32 mln euro wpływów walutowych rocznie
• status przedsiębiorstwa z listy strategicznej KMU nr 83
• przedsiębiorstwo ważne dla sektora gospodarki narodowej lub społeczności terytorialnej
• status rezydenta Diia.City
• operator komunikacji elektronicznej z odpowiednim rocznym dochodem 

Ważne! Zmiany w ustawie nie zostały jeszcze zatwierdzone, ale Rozporządzenie nr 1425 z 13.11.2025 już obowiązuje. Jeśli firma ubiega się o status krytyczności jako startup po uzyskaniu statusu Diia.City, do wniosku należy dołączyć:

1. Dokumenty dotyczące złożenia raportu wstępnego o zgodności – składany po 3 miesiącach od miesiąca uzyskania statusu. Czyli faktycznie wniosek o krytyczność można złożyć nie wcześniej niż po 4 miesiącach od rejestracji w Diia.City.
2. Dokumenty potwierdzające uzyskanie przychodu co najmniej 20 000 euro za trzy miesiące objęte raportem.

Alternatywnie: można składać wniosek na podstawie rocznego raportu o zgodności wraz z opinią audytora – dokumenty składa się do 1 czerwca za poprzedni rok.

Dla wybranych kategorii przedsiębiorstw Rozporządzenie nr 76 umożliwia stosowanie zaledwie dwóch kryteriów w celu uzyskania statusu KWPr. Dotyczy to:

• Sektora paliwowo-energetycznego
• Zarządców budynków wielorodzinnych (osoby prawne)
• Państwowych przedsiębiorstw kontroli probierczej
• Przedsiębiorstw obsługujących mienie organów państwowych
• Placówek ochrony zdrowia, edukacji, nauki, pomocy społecznej, sportu, weterynarii
• Naziemnych mediów audiowizualnych (nadawców)
• Państwowych i komunalnych instytucji kultury
• Przewoźników pasażerskich i towarowych

Jeśli takie przedsiębiorstwo spełnia co najmniej dwa kryteria według Rozporządzenia nr 76, może uzyskać status KWPr i rezerwować do 50% pracowników podlegających obowiązkowi wojskowemu.

Zaktualizowane zasady dla przedsiębiorstw sektora obronnego: kto może uzyskać status i rezerwować do 100% pracowników

Ministerstwo Obrony oficjalnie określiło zasady kwalifikacji przedsiębiorstw obronno-przemysłowych (ОПК), lotniczych i kosmicznych jako ważnych dla gospodarki narodowej (kryterium 4 wśród kryteriów dodatkowych). To właśnie Ministerstwo Obrony teraz przyjmuje dokumenty (należy je wysyłać na adres e-mail: admou@post.mil.gov.ua), a nie Ministerstwo Strategicznego Przemysłu.

Przedsiębiorstwa, które wcześniej uzyskały ten status, nie muszą składać wniosku ponownie.

Główna korzyść uzyskania tego statusu – możliwość rezerwacji nawet do 100% pracowników podlegających obowiązkowi wojskowemu.

Przedsiębiorstwo może otrzymać status, jeśli spełnia jeden z następujących warunków:

• posiada kontrakt państwowy lub uczestniczy w jego realizacji (w tym eksport), a produkcja na cele obronne przekracza 50% całkowitej produkcji w ostatnim okresie sprawozdawczym,
• otrzymało grant zgodnie z Rozporządzeniem KMU nr 262 (programy rozwoju innowacji i technologii dla obrony),
• pełni funkcję organu zarządzającego przedsiębiorstwami kompleksu obronnego.

Jeśli przedsiębiorstwo nie spełnia tych kluczowych wymogów, nadal może otrzymać status ważnego dla gospodarki narodowej, jeżeli realizuje co najmniej 3 z 6 warunków:

1. posiada kontrakty obronne;
2. uczestniczy w realizacji zamówień obronnych;
3. figuruje w elektronicznym rejestrze wykonawców i uczestników przetargów obronnych;
   
4. bierze udział w programach państwowych lotnictwa lub działalności kosmicznej;
5. realizuje programy rozwoju ОПК, wdraża nowe technologie lub zwiększa produkcję;
6. produkuje towary lub świadczy usługi wykorzystywane przy produkcji sprzętu obronnego.
   

Tabela uproszczona (prostym językiem)

Kategoria przedsiębiorstwa	Jakie kryteria należy spełnić	Możliwość rezerwacji
Główni producenci ОПК	≥1 z 3 podstawowych kryteriów	do 100% pracowników
Pozostałe przedsiębiorstwa ОПК	≥3 z 6 dodatkowych warunków	decyzją Ministerstwa Obrony

Państwo umożliwiło nie tylko dużym strategicznym zakładom, ale także firmom powiązanym, serwisowym i innowacyjnym zachowanie specjalistów, którzy realnie pracują na rzecz obrony. Jeżeli działalność przedsiębiorstwa choć częściowo wspiera sektor obronny, istnieją realne szanse na uzyskanie statusu i prawo do rozszerzonej rezerwacji.

Ważne! 

Przedsiębiorstwa powinny szczególnie uważnie monitorować przestrzeganie wymogów akapit 3 pkt 8 Zasad rezerwacji. Jeśli firma naruszy te zasady, np. wypłaci pracownikowi objętemu rezerwacją mniej niż 20 000 UAH w dowolnym miesiącu okresu rezerwacji (w 2026 r. – 21 617,50 UAH), utraci status krytycznie ważnego przedsiębiorstwa. Odnowienie statusu będzie możliwe dopiero po 6 miesiącach od jego cofnięcia.

Ponadto wraz z utratą statusu automatycznie anulowane są wszystkie aktualne rezerwacje udzielone na jego podstawie. Oznacza to, że pracownicy tracą odroczenie mobilizacji, a przedsiębiorstwo – prawo do rezerwacji aż do ponownego potwierdzenia statusu.

Jak określa się krytycznie ważne przedsiębiorstwa: kto podejmuje decyzję

System wyznaczania krytycznie ważnych przedsiębiorstw w Ukrainie w końcu otrzymał jasne ramy. Odpowiadają za to: ministerstwa i urzędy oraz obwodowe administracje wojskowe (OWA). Czyli pierwsze ustalają, które przedsiębiorstwa są ważne dla gospodarki państwa, a drugie – dla zapewnienia funkcjonowania lokalnych społeczności w okresie szczególnym.

Jak wygląda to w praktyce:

Na stronach ministerstw, urzędów i administracji wojskowych coraz częściej pojawiają się oficjalne wyjaśnienia, wzory wniosków i listy dokumentów potrzebnych do potwierdzenia statusu krytycznie ważnego przedsiębiorstwa.

Niektóre regiony przygotowują nawet szczegółowe przewodniki – na przykład Kijowska OWA 9 stycznia 2025 roku opublikowała mapę drogową, w której opisano cały proces nadania statusu. Ponadto od 30 października 2025 roku w obwodzie kijowskim obowiązują zaktualizowane kryteria: firmy chcące potwierdzić swoją ważność dla społeczności muszą spełniać jedno kryterium obowiązkowe oraz co najmniej dwa kryteria dodatkowe określone w zarządzeniu nr 1579. Jeśli firma jednocześnie spełnia wymogi rozporządzenia nr 76, może zostać uznana za krytycznie ważną dla gospodarki państwa – co daje prawo rezerwacji do 50% pracowników podlegających obowiązkowi wojskowemu.

Takie obwody jak: Dniepropietrowski, Zakarpacki, Ługański, Czernihowski – również wdrożyły nowe kryteria i już opublikowały zaktualizowane wersje. Komunalne i lokalne przedsiębiorstwa tych regionów mogą już składać wnioski zgodnie z nowymi wymaganiami.

Winnicka OWA doprecyzowała: status będą otrzymywać te firmy, których główna działalność (kod PKD) pokrywa się z sektorem określonym w kryteriach regionalnych – wraz z dokumentami potwierdzającymi.

Ministerstwo Zdrowia również zaktualizowało swoje kryteria – teraz prywatne placówki medyczne nie mogą uzyskać statusu krytycznie ważnych za pośrednictwem administracji obwodowych czy wojskowych.

Uwaga! Zgodnie z Rozporządzeniem nr 76 administracje obwodowe są uprawnione do rozpatrywania wniosków od:

• przedsiębiorstw, instytucji i organizacji komunalnych,
• prywatnego sektora zlokalizowanego na terenie danej jednostki administracyjnej i prowadzącego działalność w sektorze:
• rolnictwa, leśnictwa lub rybołówstwa,
• górnictwa i wydobycia,
• przemysłu przetwórczego,
• dostaw energii elektrycznej, gazu, pary i powietrza klimatyzowanego,
• wodociągów,
• kanalizacji i gospodarowania odpadami,
• budownictwa,
• handlu hurtowego i detalicznego,
• naprawy pojazdów samochodowych i motocykli,
• transportu, działalności magazynowej, pocztowej i kurierskiej.

Dokumenty do uzyskania statusu KWPr

Aby uzyskać status „krytycznie ważnego”, przedsiębiorstwo składa wniosek do właściwego organu – z prośbą o uznanie go za mające znaczenie dla gospodarki i funkcjonowania ludności w okresie szczególnym.

Do wniosku należy dołączyć:

• kopie dokumentów potwierdzających;
• informację o złożeniu deklaracji podatkowej za ostatni kwartał kalendarzowy.
  

Złożenie raportów potwierdza się jednym z poniższych dokumentów:

• kopią deklaracji podatkowej z pieczęcią organu podatkowego potwierdzającą jej przyjęcie;
• potwierdzeniem przyjęcia deklaracji (jeśli składana elektronicznie);
• potwierdzeniem przyjęcia dokumentów raportowych przez urząd skarbowy;
• lub potwierdzeniem nadania pocztą z pieczęcią o doręczeniu deklaracji do organu podatkowego (jeśli wysłano pocztą).

Gdzie składać wniosek o uzyskanie statusu KWPr

W zależności od branży i formy własności przedsiębiorstwa, wniosek składa się:

1. Do centralnego organu władzy wykonawczej lub innego organu państwowego, którego jurysdykcja obejmuje całą Ukrainę – jeśli firma działa w sektorze gospodarki narodowej lub dziedzinie, gdzie ten organ formuje lub realizuje politykę państwa.

2. Do administracji obwodowej, Kijowskiej lub Sewastopolskiej administracji miejskiej (lub administracji wojskowej) – jeśli przedsiębiorstwo:

• ma komunalną formę własności, lub
  
• znajduje się na terenie danego obwodu lub miasta i działa w następujących sektorach:
  • rolnictwo, leśnictwo, rybołówstwo,
  • przemysł wydobywczy i przetwórczy,
  • dostawy energii elektrycznej, gazu, pary, klimatyzowanego powietrza,
  • wodociągi, kanalizacja, gospodarka odpadami,
  • budownictwo,
  • handel hurtowy i detaliczny, naprawa samochodów i motocykli,
  • transport, logistyka, usługi pocztowe i kurierskie.

(Nie)uzyskanie statusu krytycznie ważnego przedsiębiorstwa

Organ, który otrzymał wniosek przedsiębiorstwa, instytucji lub organizacji, w ciągu 10 dni roboczych od daty jego wpływu zobowiązany jest sprawdzić dokumenty pod kątem spełnienia kryteriów „krytyczności” i podjąć jedną z dwóch decyzji.

1. O zgodności przedsiębiorstwa z kryteriami „krytyczności”
W decyzji wskazuje się:

• kod osoby prawnej według EDRPOU;
• numer identyfikacji podatkowej;
• pełną i skróconą nazwę przedsiębiorstwa;
• kryteria, którym odpowiada.
  

2. O BRAKU zgodności z kryteriami
W takiej decyzji organ musi szczegółowo uzasadnić powody odmowy.

Monitoring i kontrola po uzyskaniu statusu KWPr

Po uzyskaniu statusu „krytycznie ważnego” przedsiębiorstwa pozostają pod stałym monitoringiem, aby zagwarantować przestrzeganie określonych kryteriów.

Kontrola będzie prowadzona co miesiąc poprzez aplikację „Diiа”, gdzie widoczna będzie informacja o średnim wynagrodzeniu, podatkach oraz liczbie pracowników podlegających obowiązkowi mobilizacyjnemu.

Jeśli podczas weryfikacji zostanie wykryta niezgodność z wymaganiami, przedsiębiorstwo otrzymuje wezwanie do wyjaśnień. W przypadku potwierdzenia naruszeń status „krytycznie ważnego” zostaje anulowany, a przyznane odroczenia – cofnięte.

Ważne: jeśli prywatne przedsiębiorstwo (z wyjątkiem rezydentów Diiа.City) utraci status z powodu niewypłacenia zarezerwowanym pracownikom minimum 20 000 UAH miesięcznie (w 2025 roku), będzie mogło ponownie wystąpić o status nie wcześniej niż po upływie 6 miesięcy.

Kiedy można utracić status KWPr

Status krytycznie ważnego przedsiębiorstwa NIE jest nadawany bezterminowo – może zostać anulowany w szeregu sytuacji. Poniżej pięć głównych przypadków, kiedy może to nastąpić.

1. Zmiana kryteriów lub brak zgodności z nimi
Dla firm IT kluczowe są wskaźniki ekonomiczne: poziom wynagrodzeń, przychody i liczebność zespołu. Jeśli którykolwiek z parametrów spada poniżej wymaganego poziomu – firma ryzykuje utratą statusu i możliwości rezerwacji pracowników.

2. Zaprzestanie działalności lub zmiana profilu
Jeśli firma przestaje działać w branży, na podstawie której uzyskała status, lub zmienia kierunek działalności – status „krytycznie ważnego” anuluje się automatycznie.

3. Naruszenie dodatkowych warunków od administracji obwodowej lub ministerstwa
Dotyczy to niewykonania zamówień państwowych, redukcji etatów, opóźnień w wypłatach lub innych naruszeń potwierdzonych przez organy kontrolne.

4. Przekroczenie terminu potwierdzenia statusu
Status KWPr zazwyczaj obowiązuje przez rok. Jeśli firma nie złoży dokumentów na przedłużenie w terminie – „krytyczność” wygasa automatycznie.

5. Utrata znaczenia strategicznego
Państwo może zmieniać priorytety: jeśli sektor firmy przestaje być krytyczny dla gospodarki lub obronności – status zostaje anulowany.

Jak zachować status rezydentom „Diiа.City”

Dla firm IT – rezydentów kluczowym warunkiem utrzymania statusu jest audyт raportu zgodności z wymaganiami Ustawy №1667. Nie jest to pełny audyt finansowy, lecz ocena najważniejszych wskaźników:

• średnie miesięczne wynagrodzenie – nie mniej niż 1200 €;
• średnia liczba pracowników i gig-specjalistów – minimum 9 osób;
• udział kwalifikowanego dochodu – od 90%.
  

Audyt potwierdza, że dane raportu są rzetelne i udokumentowane. Jeśli firma nie przejdzie audytu lub złoży raport bez opinii – traci status rezydenta, a wraz z nim również status „krytycznie ważnego”.

Co pomaga utrzymać status KWPr

Aby uniknąć utraty statusu i zachować możliwość rezerwacji, firmom IT warto skupić się na trzech obszarach:

1. Prawidłowe prowadzenie ewidencji wojskowej pracowników.
2. Stabilność wyników finansowych oraz zgodność z kryteriami „Diia.City”.
3. Terminowe przechodzenie audytu zgodności.
   

Choć przepisy dopuszczają możliwość naprawienia drobnych naruszeń, w praktyce organy państwowe podchodzą do kontroli bardzo dokładnie. Dlatego nawet niewielkie błędy mogą zagrozić statusowi krytycznie ważnego przedsiębiorstwa i w konsekwencji możliwości rezerwacji kluczowych specjalistów.